De Fair Trade certificering voor bliktonijn beschermt niet alleen de rechten van vissers op zee, maar ook die van werknemers in fabrieken waar tonijn wordt verwerkt. De fabriek die de blikjes Fair Trade tonijn voor Fish Tales maakt, staat pal aan de haven in Bitung, Indonesië. In februari 2020 hebben ze het Fair Trade certificaat gekregen. Meike Stella Batos werkt hier al ruim acht jaar en vertelt hoe zij dit keurmerk persoonlijk ervaart.
Meike werkt op de zogenaamde ‘loining area’, waar de witte tonijnfilet (loins) wordt losgesneden van het rode vlees. Op een dag verwerkt zij rond de 300 kg tonijn, wat samen met alle collega’s optelt tot ruim 40 ton per dag. Het gebruik van scherpe messen, hydraulische machines en lopende banden maakt het werk in de fabriekshal niet zonder gevaar. Gelukkig merkt Meike dat sinds de invoering van Fair Trade het bewustzijn voor de veiligheid van werknemers is toegenomen.
“Het dragen van handschoenen is nu voor iedereen op de fileerafdeling verplicht. Het aantal snijwonden is daardoor enorm verminderd. Een bijkomend voordeel is dat mijn handen minder snel oud worden”, vertelt Meike terwijl ze trots haar handen laat zien voor de camera.
Ook is er een anti-sliplaag op de fabrieksvloer aangebracht. “Het spoelen van vis en werkmateriaal maakt dat de vloer eigenlijk continu nat is. In het verleden ontstonden hierdoor gevaarlijke situaties, maar sinds de nieuwe coating lopen we veel minder risico om uit te glijden.”
Meike vindt de introductie van de ‘box’ de belangrijkste verbetering sinds de fabriek Fair Trade gecertificeerd is. Iedereen mag een anonieme boodschap in deze doos achterlaten als hij of zij vindt dat er iets niet klopt. Dat kan een klacht zijn over gebrekkige veiligheid of over incorrect gedrag van een leidinggevende. Door dit systeem heeft iedereen de mogelijkheid gekregen om een probleem aan te kaarten zonder het risico op represailles. Meike: “Ik ken collega’s die gebruik hebben gemaakt van dit whistle-blower systeem. En het mooie is, er werd ook daadwerkelijk actie ondernomen door het management. Deze optie geeft mij echt een gevoel van veiligheid.”
Voor Meike bestaat een werkweek uit vijf hele dagen en een halve dag op zaterdag. Sinds Fair Trade is het inkomen gekoppeld aan de Indonesische wet. “De uitbetaling van het salaris gaat nu elke keer op tijd en gemaakte overuren worden uitbetaald. Met kerst krijg ik vakantiegeld en bij ziekte wordt ik gewoon doorbetaald.”
Inmiddels ziet Meike haar collega’s als vrienden. Ze kent de meesten al acht jaar en nu zien ze elkaar zelfs buiten werktijd. “Alles uit het leven wordt met elkaar besproken. Daardoor lijkt het alsof de tijd voorbijvliegt. Er zijn een paar dames die vanuit huis ook nog een online winkel runnen met bijvoorbeeld T-shirts, maar dat is niets voor mij. Ik spendeer mijn tijd liever thuis met mijn kinderen, op het strand of in de kerk.”
Het hoogtepunt van elke werkdag is voor Meike de lunch, wanneer werknemers een uur kunnen ontspannen. Op het menu staat gebraden kip, gezouten vis of runderstoofvlees met gestoomde rijst en natuurlijk een flinke lepel sambal. Alle collega’s zijn het erover eens dat de kwaliteit van het eten flink omhoog is gegaan sinds de certificering. Toch kan ook de bedrijfskok niet tippen aan Meikes kookkunsten. Haar favoriet is Abon Ikan: een traditioneel gerecht met gedroogde tonijn, lokale kruiden en kokosnootmelk. “Ik maak dit gerecht graag thuis, als we veel gasten hebben. De gemeenschap in Bitung is hecht en warm dus ons huis zit in het weekend gezellig vol.”
Meike heeft twee dochters. De jongste van 19 is net klaar met de middelbare school en werkt nu in dezelfde fabriek als haar moeder: op de gedroogde-visafdeling. De oudste is 23 en bijna klaar met haar studie aquacultivatie, ofwel viskweken. Ook in Indonesië zit daar enorm veel potentie in. “Aan de ene kant hoop ik dat mijn dochters allebei een succesvolle carrière tegemoet gaan. Aan de andere kant huiver ik nu al van het idee dat ze daarvoor naar de andere kant van het land moeten verhuizen. Ze zijn nog nooit zo ver bij me vandaan geweest.”
Op de vraag of Meike zelf dromen heeft voor de toekomst antwoordt ze: “Ik kijk elk jaar uit om terug te gaan naar het dorp waar mijn familie woont, op zo’n drie uur rijden met de bus van Bitung. Sinds de Fair Trade certificering is er al een droom uitgekomen, want ik hoef me geen zorgen om de toekomst meer te maken. Maar als ik echt mag dromen, zou ik best een keer op vakantie naar Amerika willen!”
