Wat vinden wij van de documentaire Seaspiracy?

Afgelopen week kwam op Netflix de veelbesproken documentaire Seaspiracy uit. In deze film worden misstanden binnen de mondiale visserij-industrie blootgelegd. Sinds de oprichting van Fish Tales strijden wij tegen deze misstanden. Door het aanbieden van een duurzaam alternatief en intensieve samenwerkingen met kleinschalige verantwoorde visserijen. Onze oprichter en visexpert Bart van Olphen geeft hier zijn reactie op de documentaire.

Het is elke keer weer indrukwekkend om vreselijke filmbeelden te zien over hoe slecht het is gesteld met de oceanen en visserijgemeenschappen in de wereld. Met veel lef en met gevaar voor eigen leven laat Ali Tabrizi – de maker van de documentaire – de wereld zien wat we eigenlijk niet willen zien. De erbarmelijke toestand van onze oceanen.

Illegale visserij

De situatie rondom illegale visserij is beangstigend en de levensomstandigheden van veel vissers is zeer zorgwekkend. Een substantieel deel van de (illegale én legale) industriële visserij is verantwoordelijk voor de grote mate van overbevissing en zorgt ervoor dat grote groepen mensen in ontwikkelingslanden zelf bijna geen vis meer hebben om te verhandelen, of erger nog, om zelf te eten. De wereld van vis moet drastisch veranderen, en snel ook. Illegale visserij moet worden verbannen, we moeten van industriële visserij naar kleinschalige visserij. Internationale wateren moeten worden beschermd en visbestanden moeten in alle veiligheid kunnen groeien. Vissers moeten in veilige omstandigheden hun werk kunnen doen. En gevangen vis moet volledig transparant en herleidbaar zijn naar de oorsprong. Visvangst moet afgestemd worden op het beschikbare aanbod van vis, in plaats van op de vraag. Op die manier is het absoluut mogelijk om voldoende duurzaam gevangen vis te vangen. Wetenschappelijk onderzoek en data van visbestanden tonen dit duidelijk aan.

Lokale vissers

Zelf reis ik sinds 2005 de wereld rond om duurzame visserijgemeenschappen te ontdekken. In bijna alle gevallen zijn dit visserijen die zijn gecertificeerd met het MSC-keurmerk. Ik heb zo’n zestig visserijen over de wereld bezocht. Ik heb met lokale vissers gevist, met ze gekookt en met ze samengeleefd. Op nagenoeg elke reis werd ik bevestigd dat duurzaam vissen uitstekend mogelijk is. Ik zag geen of minimale bijvangst, de hoeveelheid vis die werd gevangen paste binnen de term ‘kleinschalige visserij’. De vissers hadden het altijd oprecht goed voor met de natuur. Slechts bij twee visserijen heb ik dingen gezien waar ik vragentekens bij had. In beide gevallen ging dit over de hoeveelheid bijvangst. MSC staat wat mij betreft waar het voor moet staan; voor duurzame visserij. Ik ben het niet altijd geheel eens met MSC. Daarom hebben we bij Fish Tales eisen en voorwaarden ten aanzien van duurzame visvangst opgesteld die soms verder gaan dan het MSC-programma.

Commercie

In de film wordt door de documentairemaker ten onrechte gesuggereerd dat MSC een commerciële organisatie is omdat het inkomsten genereerd uit de logo-licenties. MSC is echter een organisatie zonder winstoogmerk. De inkomsten uit de licenties worden gebruikt om te investeren in duurzame visserij. MSC legt altijd uitgebreid en gedetailleerd verantwoording over de financiën. Ik heb me dan ook zeer verbaasd dat MSC de maker van de documentaire niet te woord heeft gestaan. Juist omdat ze niets te verbergen hebben vind ik dit een enorme gemiste kans. Je mag van een transparant keurmerk verwachten dat men in alle openheid reageert. MSC heeft inmiddels op hun website een reactie gegeven.

Onderbelicht

Kritiek op de makers heb ik ook. De documentaire laat een aantal belangrijke zaken onderbelicht of zelfs geheel buiten beschouwing. Het deel over de misstanden in de visvangst gaat over grote industriële visserij. Zonder dat er aandacht is voor het feit dat er wereldwijd heel veel duurzame kleinschalige visserijen bestaan, met gemeenschappen die al generaties lang op een verantwoorde manier vis vangen uit gezonde visbestanden. Ook verzuimt de documentairemaker te vertellen dat tien tot twaalf procent van de wereldbevolking direct afhankelijk is van visserij, waarvan negentig procent leeft in ontwikkelingslanden. Stoppen met het eten van vis, zoals in de documentaire aan bod komt, is voor deze gemeenschappen helemaal geen optie. En het is ook helemaal niet nodig, omdat duurzame visvangst onder strikte voorwaarden en toezicht, zoals eerder benoemd, wel degelijk mogelijk is. Een andere kritische kanttekening is dat ik op bepaalde momenten twijfel aan de cijfers en de objectiviteit en evenwichtigheid waarmee de maker de zaken presenteert.

Conclusie

Desondanks vind ik het toch een goede zaak dat deze documentaire is gemaakt. In anderhalf uur tijd neemt Ali de kijker mee in de schaduwzijden van wereld van de vis en toont hij overtuigend aan hoe slecht de oceanen en visbestanden er vandaag de dag voor staan. Ik heb dit zelf de laatste vijftien jaar tijdens mijn vele reizen ook met eigen ogen gezien en ervaren. En dát is precies de reden waarom we Fish Tales hebben opgericht. Om bij te dragen aan betere oceanen en op een verantwoorde manier oneindig van vis te blijven genieten. Nu en in de toekomst.

Amsterdam, 31 maart 2021

Bart van Olphen

Mede-oprichter Fish Tales