Klimaatimpact van vis

De aandacht voor de klimaatimpact van voedsel stijgt, ook bij visproducten. Op 26 juli 2022 publiceerde de Trouw nog een artikel over klimaatvriendelijke vis. Hoewel de klimaatimpact van visserijen zeker belangrijk is, moeten we niet vergeten dat er in de visserij nog een heleboel andere zeer urgente problemen spelen die bepalen of een visproduct duurzaam is. Als er gesproken wordt van klimaatneutrale vis, is het belangrijk om te kijken of de vis ook met zorg voor de oceaan gevangen is. 

We leggen hier uit hoe wij kijken naar de klimaatimpact van vis in het algemeen, van onze producten en waarom het belangrijk is om een balans te vinden tussen marien-ecologische duurzaamheid, klimaat en eerlijke productie.

Duurzame vis

Op steeds meer voedingsmiddelen kun je informatie vinden over de klimaatimpact van de productie, ook wel uitgedrukt in CO2-voetafdruk. Zo zijn er al CO2-neutrale bananen, klimaatneutrale zuivel en klimaatneutrale koffie te koop in de supermarkt. Op sommige visproducten kun je informatie vinden over duurzaamheid, maar dit gaat vaak (nog) niet over de CO2-voetafdruk of klimaatimpact.

De afgelopen decennia is er door visserijen, overheden, visverkopers en NGO’s gewerkt aan de verduurzaming van de visserijen wereldwijd. Toen deze noodzaak aan het licht kwam ging dit vooral over het beschermen van de visbestanden tegen overbevissing, beschermen van de zeebodem, koraalriffen en bedreigde soorten, het tegengaan van illegale visserijen en het instellen van wet en regelgeving. De laatste jaren is er terecht meer aandacht gekomen voor andere onderwerpen, zoals werkomstandigheden aan boord en de CO2-voetafdruk van visserijen. Maar we moeten niet vergeten dat bovengenoemde onderwerpen nog lang geen verleden tijd zijn.

Anno 2022 wordt nog steeds meer dan een derde van alle visbestanden overbevist. Hoewel er in specifieke visserijen verbeteringen gemaakt zijn, laat het wereldwijde plaatje nog weinig vooruitgang zien. Het cijfer van overbeviste visbestanden stijgt al sinds de jaren ’70. Waar het aandeel overbeviste visbestanden in 1974 nog 10% was, is dit inmiddels toegenomen tot 35%. Daarnaast gaat er jaarlijks nog zo’n 9 miljoen ton aan gevangen vis en andere zeedieren overboord, vaak dood of verwond, sterven bedreigde en beschermde zeedieren zoals dolfijnen, haaien en schildpadden nog altijd in visnetten en wordt er jaarlijks naar schatting 11-26 miljoen ton vis illegaal gevangen.

Vis van dichtbij

Vis van dichtbij wordt al gauw als klimaatvriendelijk gezien vanwege de weinige transportkilometers. Toch geldt dit niet voor alle visproducten. Vis van verder weg kan een lagere CO2-voetafdruk hebben dan vis van dichtbij. Het is maar net hoe je hem vangt en vervoert, en waar je hem verwerkt. Zo heeft transport via vrachtschepen een veel lagere CO2-voetafdruk per product dan bijvoorbeeld een vliegtuig of vrachtwagen. Ook de vismethode maakt uit, vissen met bodemsleepnetten kost veel meer brandstof dan een efficiëntere methode zoals ringnetten. Daarnaast wordt vis die lokaal is gevangen, soms in andere landen verwerkt. Kortom, er zijn veel factoren die bepalend zijn voor de CO2-voetafdruk.

Bovendien kan vis die wél van dichtbij komt alsnog uit een overbevist bestand komen. Neem de Noordzee kabeljauw zoals aangehaald in het artikel in de Trouw of de ernstig bedreigde paling. Allemaal vis van dichtbij, maar niet duurzaam te noemen. Voor deze soorten is het verstandiger om voor een alternatief te kiezen die wél uit een duurzaam bestand komt, zoals horsmakreel uit Chili. Dan maar van verder weg, per vrachtschip vervoerd.

Het is belangrijk dat je als consument alert blijft op de duurzaamheidsclaims die gemaakt worden. Als een vis klimaatneutraal gevangen wordt, betekent dit niet automatisch dat er ook goed voor de oceaan gezorgd is. Alle producten van Fish Tales zijn gegarandeerd gevangen met zorg voor de oceaan en de vissers. Als je vis van een ander merk komt is het belangrijk dat je oplet of de vis die je koopt gecertificeerd is door MSC of groen scoort op de VISwijzer. Als er ook nog eens gecommuniceerd wordt met een lage klimaatimpact, is dit al helemaal mooi meegenomen.

CO2-voetafdruk van vis

De CO2-voetafdruk van visserijen zit hem voornamelijk in de uitstoot van vissersboten tijdens het vissen en de productie en transport van de producten. Als we de CO2-voetafdruk van wilde vis vergelijken met andere dierlijke eiwitten, is die van vis gemiddeld veel lager. Moeten we hier dan wel zo veel aandacht aan besteden, terwijl er binnen de visserij ook talloze andere problemen spelen?

Prioriteiten

Klimaatverandering is een zeer urgent probleem. Wij zien het dan ook als een positieve ontwikkeling dat er steeds kritischer gekeken wordt naar de CO2-voetafdruk van visproducten. Maar bij wilde vis spelen ook nog tal van andere urgente problemen die de toekomst onze oceanen direct bedreigen, en daarmee die van miljoenen mensen die hiervan afhankelijk zijn als inkomsten- of voedselbron.

We moeten ervoor waken dat deze problemen niet ondergeschikt raken als we het hebben over duurzame vis. Een visserij met de allerlaagste CO2-voetafdruk is nog steeds niet duurzaam te noemen als deze vist op een overbeviste of bedreigde vissoort.

Wij denken dat we ernaar toe moeten werken dat de CO2-voetafdruk van visproducten onderdeel wordt van duurzaamheidskeurmerken voor vis zoals het MSC-keurmerk, tools zoals de VISwijzer of op producten gecommuniceerd via de verpakking. Alleen op deze manier kunnen we consumenten volledig informeren over duurzame vis, de oceanen beschermen en de impact op het klimaat zo veel mogelijk verminderen.

Wat doet Fish Tales?

De CO2-voetafdruk van onze producten is onderdeel van onze Reference Tool. Met deze tool toetsen wij alle visserijen waarmee wij samenwerken aan onze duurzaamheidscriteria, waar CO2-uitstoot onderdeel van is. Hiervoor gebruiken we de database van Seafood Watch en nemen we de uitstoot van de visvangst of kweek en het transport mee.

Toch vinden wij deze tool zelf niet toereikend genoeg. Hier wordt namelijk alleen de CO2-voetafdruk van onze producten meegenomen, en niet onze verdere voetafdruk als bedrijf. Denk hierbij aan uitstoot die vrijkomt van het elektriciteitsverbruik op kantoor, het woon-werk verkeer, reizen om visserijen te bezoeken en productie van onze verpakkingen.

Om dit allemaal zelf uit te rekenen gaat ons de pet te boven. Bovendien is dit niet onze expertise. Daarom start na deze zomer een samenwerking met een bureau die gespecialiseerd is in het berekenen van de CO2-voetafdruk van voedselproducten. Met dit bureau maken we inzichtelijk wat de CO2-voetafdruk is van onze producten, gaan we werken aan een reductie strategie en het zichtbaar maken van de uitstoot per product.

Dit betekent dat je als consument straks per product kunt zien hoe deze scoort op het gebied van klimaatimpact, naast het feit dat al onze vis altijd voldoet aan de strenge duurzaamheidseisen die wij stellen als het gaat over impact op de oceanen en eerlijke productie.