Bart goes down under – deel 1

Na een lichte cultuurshock in Japan reist Bart door naar het weidse Australië, waar de westerse bevolking duurzaamheid in de afgelopen tien jaar steeds meer is gaan omarmen. Op veel plekken geven vissers al het juiste voorbeeld, maar er is nog niet genoeg duurzame vis beschikbaar om de gehele bevolking te voorzien. Import is noodzakelijk, maar opvallend is dat zalm de meest gegeten soort van heel Oceanië is terwijl die nergens nabij gelegen in het wild voorkomt. De Australiërs eten, overigens net als wij Nederlanders, massaal (kweek)zalm die veelal wordt geïmporteerd uit Noorwegen. Bart gaat op pad met de MSC-gecertificeerde krab- en hardervisser Damien Bell die zich juist focust op het vangen van minder bekende soorten en vraagt hem hoe hij de toekomst voor zich ziet.

In het uiterste puntje van West-Australië, aan de uitgestrekte zuidwestkust, ligt havenstad Mandurah. Zo’n 70 km ten zuiden van Perth, net buiten de oranje waas van de outback. En hoewel er slechts zo’n 80.000 mensen wonen, is Mandurah de bruisende hoofdstad voor blue swimmer crab- en hardervisserijen. De bijzondere krabsoort die hier wordt gevangen, wordt jaarlijks zelfs gevierd met een waar krabfestival. Bart ontmoet Damien, wiens familie al generaties lang op duurzame wijze vist in deze omgeving, te midden van zijn vissersboten.

“Ondanks de enorme aandacht voor de lokale krab en harder in dit deel van Australië, wordt er over het gehele land nog niet altijd op duurzame wijze met vis omgesprongen. In Australië zijn inmiddels dertig visserijen MSC-gecertificeerd en in geheel Oceanië zijn dat er zelfs vijftig. Het aanbod is fantastisch en de eerste grote stappen zijn gezet. De ontwikkelingen op gebied van duurzaamheid zijn van vergelijkbaar niveau als die in Nederland. Beide landen zijn op de goede weg, maar we moeten ons meer oriënteren op de diversiteit aan vissoorten en innovatief aan de slag gaan met de delen van een vis die men nu bij de visboer in de prullenbak achterlaat. We zouden de gedrevenheid van de Japanners, die juist met heel veel verschillende soorten werken en tot aan de ogen toe alles gebruiken, moeten combineren met de marine biologische kennis waarover wij inmiddels beschikken”, omschrijven Bart en Damien een ideaal toekomstbeeld.

Vissen

In het laagstaande water van Peel Inlet, een flinke baai met een oppervlak van ruim 135km2, vissen Damien, zijn broer en vader dagelijks vanaf eenpersoonsbootjes op blue swimmer crab. Elke boot heeft zo’n veertig kooitjes aan boord die de besturende visser in het heldere, blauwgroene water laat zakken. Samen met Damien schaart Bart zo zijn eigen lunch bij elkaar. “Een aantal jaren geleden zijn ze hier overgestapt van netten op kooien. Deze vangstmethode sluit bijvangst geheel uit en geeft kleine krabben de mogelijkheid om weer uit de kooi te kruipen.”

Nadat Damien en Bart de kooien met de vangst weer aan boord hebben gehesen, wordt elke krab gemeten. “Alle vrouwtjes worden teruggegooid. Daarnaast is er een standaard grootte waaraan alle krabben moeten voldoen. Kleine, jonge exemplaren gaan ook terug het water in. Zo houden de vissers de krabbestanden gezond en op peil.” De krabben die groot genoeg zijn verdwijnen in een bak ijswater achterop de boot.

Harder

Naast blue swimmer crab vissen Damien en zijn familie op harder. De in Australië zogeheten sea mullet wordt gevangen met kieuwnetten; netten die met de hand over boord worden gegooid en met behulp van drijvers en een verzwaarde lijn staand in het water worden opgesteld. “Deze vangstmethode is heel selectief. Te kleine vissen zwemmen door de grote mazen heen en te grote vissen komen niet vast te zitten. Zo worden grote, volwassen exemplaren die voor veel nakomelingen kunnen zorgen ook gespaard.”

De krab- en hardervisserij van Damien is MSC-gecertificeerd, net als nog negen anderen in de omgeving. Samen vangen ze jaarlijks zo’n 67 ton (67.000 kg) krab en 55 ton (55.000 kg) harder, die geheel lokaal worden afgezet bij restaurants, (vis)markten en op het jaarlijkse krabfestival. Het Mandurah Crab Fest dat ieder jaar halverwege maart plaatsvindt, trekt meer bezoekers dan het stadje zelf aan inwoners huisvest. “Alles om te vieren dat deze bijzondere krabsoort hier vandaag de dag nog steeds leeft en het inkomen van vissers als Damien verzekert. En wat je dan proeft? Crab on the barbie, natuurlijk! Down under weten ze als geen ander een puur product als deze krab met weinig poespas klaar te maken.”

Gastronomie

En hoewel dat ‘zonder poespas’ koken de Aussies in het bloed lijkt te zitten, staat dat nog niet symbool voor een aanwijsbare eetcultuur. “Niet zoals de Japanners, Italianen en Spanjaarden al decennia lang dezelfde gerechten eten, bereidt volgens specifieke recepturen. Net als in Nederland bestaat er in Australië geen diepgewortelde eetcultuur en is hetgeen er gegeten wordt erg onderhevig aan invloeden vanuit het buitenland. Iets wat de ontwikkelingen op gebied van duurzaamheid alleen maar ten goede komt, daar niemand rekening hoeft te houden met eeuwenoude tradities. Zowel chefs als consumenten staan open voor nieuwe ontwikkelingen zodat we nu én in de toekomst van de lekkerste vis kunnen blijven genieten. Eigenlijk is het in Australië net als thuis… maar dan met een zonnetje!”

Dat de Australiërs openstaan voor Bart zijn duurzame missie werd wel duidelijk toen hij een willekeurige boekwinkel binnenliep en zijn ‘Bart’s Fish Tales’ aantrof in de cook book top 10, naast de nieuwe boeken van Donna Hay en Jamie Oliver. Lees binnenkort alles over de boeklancering bij Josh Niland’s Saint Peter restaurant in Sydney. Stay tuned voor deel 2!

Eline Cox